ANTALYA, (DHA) – Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan mayıs ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’nin (Tarım-GFE) aylık yüzde 2,15, yıllık ise yüzde 31,80 olarak belirlendiğini ifade etti. Çandır, “Mayıs ayında tarımsal girdi maliyetleri, hem aylık hem de yıllık bazda ortalamanın üzerinde bir artış göstermiştir” dedi.
Ali Çandır, yaptığı değerlendirmede, Tarım-GFE’nin mayıs ayındaki aylık artışının, 2015 yılından bu yana mayıs ayları ortalamasının (1,33) oldukça üzerinde olduğunu ve mart ayındaki yavaşlamanın ardından tekrar hızlandığını belirtti. Ayrıca, mayıs ayında yıllık Tarım-GFE’nin yüzde 31,80 olarak ilan edildiğini kaydeden Çandır, bu oranın son 10 yılın mayıs ayları ortalamasına (32,81) yakın olduğunu, ancak bir önceki ay rakamına göre (30,12) bir artış gösterdiğini aktardı. Bu dönemde tarımsal girdi maliyetlerinde belirgin bir artış yaşandığını vurguladı.
TÜİK’in mayıs ayı Tarım-GFE alt kalemleri incelendiğinde, tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık yüzde 1,74 ve yıllık yüzde 31,08 artış kaydedildiği görüldü. Çandır, “2024 yılı mayıs ayına göre aylık veriler oldukça yüksek, yıllık veriler ise daha düşük çıkmıştır” dedi. Mayıs ayında tohumda aylık yüzde 1,40, enerji maliyetlerinde yüzde 0,83, gübrede yüzde 0,79, ilaçta yüzde 1,03, veteriner hizmetlerinde yüzde 0,24, yem fiyatlarında ise yüzde 2,78 oranında artış gerçekleştiğini belirtti. Yıllık bazda ise tohumda yüzde 33,15, enerji maliyetlerinde yüzde 20,63, gübrede yüzde 33,18, ilaçta yüzde 17,82, veteriner hizmetlerinde yüzde 55,83, yem fiyatlarında yüzde 32,82 ve diğer kalemlerde ise yüzde 43,20 artış yaşandığı kaydedildi.
ÜRETİCİNİN ALEYHİNE DÖNDÜ
Mayıs ayı Tarımsal Üretici Fiyat Endeksi’nin (Tarım-ÜFE) aylık yüzde 0,23 olarak belirlendiğini aktaran Çandır, “Bu oran, 10 yıllık mayıs ortalamasının (-0,72) oldukça üzerinde kalmasına rağmen, üreticinin ihtiyaç duyduğu geliri sağlayacak seviyeden uzaktır” dedi. Yıllık bazda ise yüzde 28,96 olarak açıklanan bu rakam, 10 yıllık ortalamanın (25,69) üstünde kalsa da, tarımsal faaliyetlerde genel eğilimin üretici aleyhine seyrettiğini vurguladı. Çandır, mayıs ayında üretici lehine bir değişim yaşanmasına rağmen, bu ay itibarıyla tekrar aleyhte bir durumun ortaya çıktığını belirtti.
Yıllık girdi maliyetleri artışının, üretici fiyatları artışından daha yüksek seyrettiğine dikkat çeken Çandır, “Üretici, mayıs ayında hem aylık hem de yıllık bazda girdi maliyetleri açısından dezavantajlı bir duruma düştü. Tarımsal girdi fiyatları ile üretici fiyatları arasındaki fark, sürdürülebilirlik açısından önemli bir sorun teşkil etmektedir. Çünkü üreticilerin tek maliyet grubu girdi kalemleri değil, bunun yanı sıra diğer maliyetler de söz konusudur” ifadelerini kullandı.
Ali Çandır, yurt içi ve yurt dışı üretici enflasyonlarının tarım sektörünü dolaylı olarak etkilediğine dikkat çekti. Mayıs ayında yurtdışı üretici enflasyonu YD-ÜFE aylık yüzde 2,40, yıllık yüzde 25,34, yurtiçi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE ise aylık yüzde 2,48 ve yıllık yüzde 23,13 artış göstermiştir. Çandır, “Üretici düzeyindeki gıda kalemi aylık yüzde 1,74 ve yıllık yüzde 26,15 artış gösterdi. Bu durum, mayıs ayında tarıma dayalı imalat sanayindeki enflasyonun, tarımdan daha düşük seyrettiğini ortaya koymaktadır” açıklamasında bulundu.
Mayıs ayında üretici enflasyonlarına karşın, tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 1,53, yıllık yüzde 35,41 artış gösterdiğini belirten Çandır, “Son 20 yıllık mayıs ayı ortalamalarının aylıkta yüzde 1,03 ve yıllıkta yüzde 17,91 olduğu göz önüne alındığında, genel enflasyon seviyesinin ne kadar yüksek olduğu daha iyi anlaşılmaktadır” dedi.
Tüketici tarafındaki gıda enflasyonunun mayıs ayında aylık yüzde -0,71, yıllık yüzde 32,87 olarak belirlendiğini ifade eden Çandır, işlenmemiş gıda enflasyonunun mayıs ayında aylık yüzde -3,01 ve yıllık yüzde 33,53, yaş meyve sebze enflasyonunun ise aylık yüzde -4,67 ve yıllık yüzde 56,
