ANTALYA, (Antalya Olay) – Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Eylül ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi.
Çandır, Tarım-GFE’nin eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 2,16 oranında arttığını belirtti. Bu artışın, endeksin 2015 yılından bu yana ölçülmeye başlanmasından bu yana eylül ayları ortalaması olan yüzde 1,80’in yüzde 20 üzerinde gerçekleştiğini ifade etti. Son beş aydır sürekli bir artış göstermekte olan girdi fiyatlarının eylül ayında da yükselmeye devam ettiğini vurguladı.
Yıllık bazda Tarım-GFE’nin eylül ayında yüzde 34,60 olarak açıklandığını kaydeden Çandır, bu oranın son on yılın eylül ayları ortalaması olan yüzde 34,21 ile benzer seviyelerde olduğunu belirtti. Eylül ayına kadar geçen yedi ayda, ağustos ayı hariç, sürekli bir artış gözlemlendiğini ifade etti. On yıllık eylül ayı ortalamalarına göre aylık artışın yüzde 20, yıllık artışın ise ortalama seviyelerde gerçekleştiğine dikkat çekti.
Eylül ayı Tarım-GFE alt kalemlerinde ise tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatları aylık yüzde 2,29, yıllık yüzde 36,01 oranında artış gösterdi. Çandır, tohumda yüzde 6,76, enerji fiyatlarında yüzde 2,24, gübrede yüzde 1,32, ilaçta yüzde 0,93, veteriner hizmetlerinde yüzde 0,89, yem fiyatlarında yüzde 2,27, diğer kalemlerde ise yüzde 1,64’lük artışlar kaydedildiğini belirtti. Yıllık değişimlerde ise tohumda yüzde 33,33, enerji fiyatlarında yüzde 24,06, gübrede yüzde 51,78, ilaçta yüzde 17,40, veteriner hizmetlerinde yüzde 56,97, yem fiyatlarında yüzde 38,34 ve diğer kalemlerde yüzde 39,15 artış yaşandığını ifade etti.
Çandır, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında eylül ayında aylık yüzde 1,35, yıllık ise yüzde 26,60 oranında artış yaşandığını vurguladı.
TÜİK tarafından eylül ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’nin aylık yüzde 5,80 oranında açıklandığını kaydeden Çandır, bu oranın 10 yıllık eylül ortalamasının (1,74) oldukça üzerinde olduğunu belirtti. Yıllık bazda ise yüzde 46,83 ile 10 yıllık ortalamanın (25,50) üzerinde bir artış kaydedildiğini ifade etti. Tarımsal faaliyetlerde bulunanların son bir yıl içerisindeki eğilimlerin genel olarak üretici aleyhine seyrettiğini, ancak mayıs ve haziran aylarıyla birlikte eylül ayında da üretici lehine gelişmelerin yaşandığını ekledi.
Yurt içi ve yurt dışı üretici enflasyonlarının tarım sektörünü etkilediğini belirten Çandır, yurt dışı üretici enflasyonu YD-ÜFE’nin eylülde aylık yüzde 2,01, yıllık yüzde 27,71 arttığını kaydetti. Yurt içi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE’nin ise aylık yüzde 2,52 ve yıllık yüzde 26,59 oranında yükseldiğini ifade etti. Üretici düzeyindeki gıda kaleminin aylık yüzde 6,77, yıllık ise yüzde 35 artış kaydettiğini belirtti. Bu durumun, eylül ayında tarıma dayalı imalat sanayisindeki enflasyonun, tarımdan daha yüksek seyrettiğini gösterdiğini vurguladı.
MANŞET ENFLASYON ENDİŞESİ
Eylül ayında tüketici enflasyonunun (TÜFE) aylık yüzde 3,23, yıllık ise yüzde 33,29 oranında arttığını hatırlatan Çandır, son 20 yıllık eylül ayı ortalamalarının aylık yüzde 1,59 ve yıllık yüzde 19,17 seviyelerinde olduğunu, bu durumun manşet enflasyonunun hala ne denli yüksek olduğunu ortaya koyduğunu belirtti.
Tüketici tarafındaki gıda enflasyonunun eylülde aylık yüzde 4,62, yıllık ise yüzde 36,06 oranında artış gösterdiğini belirten Çandır, işlenmemiş gıda enflasyonunun da eylülde aylık yüzde 5,53, yıllık olarak ise yüzde 37,53 düzeyinde artış yaşadığını kaydetti. Yaş meyve sebze enflasyonunun ise aylık yüzde 4,33, yıllık yüzde 53,49 oranında artış gösterdiğini aktardı. Bu verilerin, üreticilerin maruz kaldığı yıllık enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu gösterdiğini belirtti. Ancak aradaki makasın daralmaya başladığını da vurguladı. Yıllık olarak yüzde 34,09 düzeyindeki tarımsal girdi maliyet artışına karşılık yüzde 46,83’lük tarım üretici fiyat artışı ve yüzde 33,29’luk tüketici fiyat artışının yaşandığını ifade etti. Eylül ayında tarımsal üreticilerin, aylık ve yıllık bazda lehte rakamlarla karşılaştıklarını sözlerine ekledi.
