Aysu DURSUN/ANTALYA, (DHA)- Akdeniz Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nden Doç. Dr. Olgaç Güven, denizlerdeki plastik kirliliği ve mikroplastik tehlikesi hakkında önemli uyarılarda bulundu. Kirliliğin çevresel etkilerinin yanı sıra sosyoekonomik sonuçlar da doğurduğuna dikkat çeken Güven, “Plastik doğada yok olmuyor, parçalanıyor ve denizlerde kalıyor. Önlem almazsak, besin zincirine kadar ulaşan kalıcı bir tehdit ile karşılaşacağız.” şeklinde konuştu.
Doç. Dr. Güven, mikroplastik sorununu ele alırken, bu meseleyi anlamak için öncelikle kaynağına inmek gerektiğini belirtti. Plastik atıkların çoğunun karasal faaliyetlerden kaynaklandığını ifade eden Güven, bu atıkların yağmur suları, akarsular ve kanalizasyon sistemleri aracılığıyla denizlere ulaştığını vurguladı. Bu süreç sonucunda denizlerde ciddi bir kirlilik sorunu ortaya çıktığını belirten Güven, “Deniz çöplerinin yaklaşık yüzde 80’ini plastikler oluşturuyor. Bunun dışında cam, metal, tekstil ve ahşap atıklar da mevcut ancak asıl tehdit plastik.” dedi.
Plastik atıkların yalnızca çevresel değil, aynı zamanda sosyoekonomik sonuçlar doğurduğunu da dile getiren Güven, “Kaplumbağalar ve deniz memelileri bu atıkları besin olarak algılayarak yutabiliyor. Bu durum, sindirim sistemlerinde tıkanma ve ölümlerle sonuçlanabiliyor. Ayrıca yüzeyde biriken atıklar, balıkçı teknelerinin pervanelerine dolanarak maddi zararlara yol açmakta. Avrupa denizlerinde bu sebeple milyonlarca avro kayıp yaşanmaktadır.” ifadelerini kullandı.
Doç. Dr. Güven, plastiklerin zamanla fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkilerle parçalanarak mikroplastiğe dönüştüğünü belirtti. Bu mikroplastiklerin, ya büyük plastiklerin parçalanmasıyla ya da kozmetik ve tekstil gibi alanlarda bilinçli olarak üretilen ürünlerle oluştuğunu ifade etti. “Peeling losyonları, diş macunlarındaki tanecikler veya tekstil lifleri bu kapsama giriyor. Arıtma tesislerinden geçen bu parçacıklar doğrudan denize karışabiliyor.” dedi.
Türkiye’nin dört denizi arasında en riskli bölgelerin Marmara ve Karadeniz olduğuna dikkat çeken Güven, Marmara Denizi’nin sanayi ve nüfus baskısı altında olduğunu, Susurluk Havzası gibi alanlardan önemli kirletici yük aldığını aktardı. Karadeniz’e ise Avrupa’dan gelen nehirler aracılığıyla ciddi bir plastik yük taşıdığını belirten Güven, “Her denizin kirlilik seviyesi farklılık gösteriyor. Akdeniz ve Ege, daha açık sistemler olduğu için kirleticiler daha hızlı dağılır; ancak bu durum sorun yok anlamına gelmiyor. Özellikle Akdeniz’in doğu kıyıları, Seyhan ve Ceyhan nehirleri ile ciddi kirlilik baskısı altında.” şeklinde konuştu.
Plastik kirliliğinin diğer atık türlerinden farklı olduğunu vurgulayan Güven, “Bu atıklar doğada çözülmüyor, yok olmuyor. Sadece parçalanarak daha küçük boyutlara iniyorlar. Mikro boyuttan nano boyuta kadar inen bu parçacıklar, en sonunda fitoplankton gibi besin zincirinin tabanındaki canlılara kadar ulaşarak insan sağlığını da tehdit ediyor.” dedi.
Doç. Dr. Güven, Avrupa’da yasaklanmaya başlanan tek kullanımlık plastiklere de dikkat çekti. “Tabak, pipet, çatal, kulak çubuğu gibi ürünler bir kez kullanılıp atılıyor, ancak doğada yıllarca kalıyor. Yaşam tarzımızı atık üretmeyecek şekilde yeniden tasarlamak zorundayız.” şeklinde uyarıda bulundu.
Çözüm önerilerini paylaşan Güven, bireysel farkındalık ve toplumsal katılımın önemini vurgulayarak, “Sahillerde ve doğada atık bırakmamalıyız. Sivil toplum girişimlerine destek vermeliyiz. Hiçbir şey yapılmazsa plastik üretimi devam edecek, kullanıldıktan sonra atığa dönüşecek ve yok olmadan çevremizi tehdit etmeye devam edecek. Harekete geçmezsek denizler yaşanmaz hale gelecek.” ifadelerini kullandı. (DHA)
