Mehmet ÇINAR/ISPARTA, (Antalya Olay) – Isparta, dünyaca ünlü parfüm markalarının kalıcı kokular elde etmek için kullandığı gül ve gül yağının üretim merkezidir. Kentte, 1750’li yıllarda inşa edilen ve uzun bir süre kullanılmayan Aya Baniya Kilisesi, restore edilerek ‘Misparta Koku Medeniyeti’ adı altında Türkiye’nin ilk koku müzesine dönüştürüldü. Isparta Belediye Başkanı Şükrü Başdeğirmen, müzenin geçmişte Rumlar ve Hristiyanlar tarafından hem kilise hem de koku üretim merkezi olarak kullanıldığını belirtti ve bu tarihi mirastan ilham alarak projeyi hayata geçirdiklerini ifade etti.
Isparta Belediyesi, 1750’li yıllarda inşa edildiği tahmin edilen Aya Baniya Kilisesi’ni restore ederek, ‘Misparta Koku Medeniyeti’ adını verdiği Türkiye’nin ilk koku müzesini kurdu. Gül yağı ve gül, dünyanın en büyük kozmetik firmalarının parfümlerinde kalıcılığı sağlamak için kullandığı önemli bileşenlerdir. Bu müze, Türkiye’de bu alanda bir ilk olmanın yanı sıra, dünya genelindeki beş koku müzesinden biri olma özelliğini taşıyor.
4 BİN 500 YILLIK EN ESKİ PARFÜM FORMÜLÜ
Müzede sergilenen birçok eşsiz eserden biri, 4 bin 500 yıllık dünyanın en eski parfüm formülüdür. İçeriğinde gül de bulunan 16 farklı ham maddenin yer aldığı bu formül, deneysel arkeoloji yöntemleri kullanılarak günümüze kazandırılmıştır.
‘PARFÜMÜN TANRIÇASI’ SERGİLENİYOR
Müzede, ziyaretçilerin koklayabileceği özel kokuların yanı sıra, Gılgamış Destanı’nda geçen çivi yazılı tabletlerden İbn-i Sina’nın gül ve koku üzerine yaptığı çalışmalara kadar pek çok eser sergileniyor. Mezopotamya, Anadolu, Mısır, Grek ve Roma medeniyetlerine ait eserler de müzede yer alıyor. Ayrıca, Anadolu’dan dünyaya parfümü yaydığına inanılan ve Türkiye’de ilk kez sergilenen Parfümün Tanrıçası heykeli de ziyaretçilerin ilgisini çekiyor.
DÜNYA GÜL YAĞININ MERKEZİ
Şükrü Başdeğirmen, müzenin kurulu olduğu Aya Baniya Kilisesi’nin geçmişte Isparta’da yaşayan Rumlar ve Hristiyanlar tarafından hem kilise hem de koku üretim merkezi olarak kullanıldığını ifade etti. Isparta’nın 803 endemik bitki türü ile Türkiye lavanta üretiminin %90’ına sahip olduğunu belirten Başdeğirmen, dünya gül yağı ihtiyacının %65’inin Isparta tarafından karşılandığını açıkladı.
KİLİSEDE GEÇMİŞTE DE KOKU ÜRETİLMİŞ
Başdeğirmen, “Bu bir endemik bitkidir. Her yerde yetişmeyen bir bitki. Diğer süs gülleriyle karıştırmamak lazım. Bu kilisede gül yağı ve parfüm üretimi yapılmış. Bahçesinde lavanta kaynatılırmış. Müslümanlar ve gayrimüslimler, bu ürünleri tedavi amacıyla kullanırdı. Gül suyu da ilaç olarak kullanılmaktaydı. Bu ürünler, ülke dışına da ihraç edilmiştir” dedi.
MİS VE ISPARTA BİRLEŞTİ
Başdeğirmen, savaşlar ve mübadele dönemleri nedeniyle bu kilisenin sahipsiz kaldığını ve zamanla tahrip olduğunu belirtti. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı’nın desteğiyle yapılan restorasyon çalışmaları sonucunda, bu tarihi yapı yeniden işlev kazandı. Başdeğirmen, “Isparta olarak kokunun memleketiyiz. 803 endemik bitki üretiyoruz ve burayı koku müzesi yaptık. İsmi ‘mis’ güzel koku demek, Isparta’nın önüne M’yi koyunca Misparta oldu. Böyle bir markayla piyasaya çıktık” dedi.
KİŞİYE ÖZEL KOKU ÜRETİMİ
Müzede, birçok medeniyetin koku ve parfüm kapları sergilenirken, imbikler ile altın otu, limon, lavanta, safran gibi bitkilerden koku üretimi gerçekleştirilmektedir. Başdeğirmen, “Bu konsantreleri karıştırarak özel parfümler üretiyoruz. Ayrıca burada kişisel parfüm yapma imkanı da sunuyoruz. Ten kokusuna göre kişiye özel parfüm üretme şansımız var. Bu uygulama, büyük ilgi görüyor” diye ekledi.
TÜRKİYE’DE TEK, DÜNYADA 5 MÜZEDEN BİRİ
Başdeğirmen, “Bu müze Türkiye’de tek, dünyada da 5 müzeden biri. Burayı gül yağı ağırlıklı bir müze ve atölye haline getirdik. 275 yıl önceki bir kilisede misafirlerimizin ilgisini çekiyoruz. Ziyaretçilere 12 farklı koku sunuyoruz ve bunları zamanla değiştirebiliyoruz. Koku formüllerinin kodlarını kaydediyoruz. Ziyaretçiler birkaç yıl sonra buraya geldiklerinde beğendikleri kokuları yeniden üretebiliriz” ifadelerini kullandı.
