Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (Antalya Olay) – Arkeologlar, Arkeofili isimli arkeoloji oluşumu tarafından 2025 yılında Türkiye’de gerçekleştirilen en önemli 10 keşfi belirledi. Bu listede, Karahantepe’de bulunan bilinen en eski üç boyutlu hikaye ilk sırada yer alırken, Çatalhöyük, Gordion, Körzüt Kalesi, Küllüoba Höyüğü, Limyra, Troya, Aspendos, Sayburç ve Datça açıklarındaki diğer önemli keşifler de dikkat çekiyor.
Arkeofili, arkeoloji bilincini artırmak ve Türkiye’deki kültürel varlıkları tanıtmak amacıyla kuruldu. 2025 yılında Türkiye’de müze kazıları hariç yaklaşık 200 arkeolojik kazı yürütüldüğü belirtiliyor. Bu süreçte birçok arkeolog, çeşitli alanlarda uzmanlarla birlikte yoğun bir çalışma gerçekleştirdi. Bu çabalar sayesinde, Anadolu topraklarında yaşamış farklı medeniyetlere dair önemli bilgilere ulaşılabiliyor.
BİLİNEN EN ESKİ ÜÇ BOYUTLU HİKAYE
Arkeofili, yılın en dikkat çekici 10 arkeolojik keşfini sıraladı:
Şanlıurfa’da Prof. Dr. Necmi Karul başkanlığındaki kazılarda, Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem’e tarihlenen Karahantepe’de, 1,3 metre yüksekliğinde T biçimli bir dikilitaş bulundu. Bu dikilitaş, üst kısmında yer alan üç boyutlu insan yüzü tasviri ile dikkat çekiyor. Daha önce hiçbir dikilitaşta bu tür bir yüz kabartması yer almamıştı. Bu bulgu, anıtsal öğelerin insan figürünü temsil etme görüşünü güçlendiriyor. Ayrıca, Karahantepe’de bulunan başka bir önemli eser grubu, bilinen en eski üç boyutlu anlatı olabilecek taş figürinler içeriyor. Bu taş eserler, ritüel bir kompozisyonun parçası olarak gömülmüş ve sembolik bir anlatı sunuyor.
ÇATALHÖYÜK’TE KADIN MERKEZLİ YAŞAM
Konya’daki Çatalhöyük’te gerçekleştirilen genom çalışmaları, kadınlara öncelik veren topluluk temelli bir yaşam biçimini ortaya koydu. Çalışmada, bölgedeki 35 evde gömülen 131 kişinin DNA’sı analiz edildi. İlk dönemlerde, evlerin içine gömülen bireylerin genellikle aile üyeleri olduğu görülürken, sonraki dönemlerde genetik olarak akraba olmayan bireylerin de aynı yapılar içinde gömüldüğü belirlendi. Çatalhöyük, sayısız kadın figürinleriyle tanınırken, genetik bağların kadınlar üzerinden kurulduğu anlaşılmıştır. Ayrıca, çocuk mezarlarında kız bebeklerin erkeklerden beş kat fazla mezar eşyasıyla gömüldüğü gözlemlenmiştir.
GORDİON’DA 2700 YILLIK KRALİYET MEZARI
Ankara’da Prof. Dr. Charles Brian Rose liderliğindeki Gordion Antik Kenti kazılarında, Friglere ait 8 metre yüksekliğinde bir kraliyet mezarı açıldı. Mezarda, ahşap konstrüksiyonlu 100’ün üzerinde arkeolojik eser bulundu. Eserler arasında büyük kazanlar, çömlekler ve dikkat çekici bronz parçalar yer alıyor. Bu mezar, Gordion’da şimdiye kadar ortaya çıkarılan en eski yakarak gömme örneği olup MÖ 750’lere tarihleniyor.
ÇİVİ YAZILI TAŞ BLOKLAR ÇÖZÜMLENDİ
Van’ın Muradiye ilçesindeki Körzüt Kalesi’nde, Doç. Dr. Sabahattin Erdoğan’ın yürüttüğü kazılarda, Urartu dönemine ait çivi yazılı iki taş blok çözümlendi. Bu yazıtlar, Körzüt’ün antik adını ortaya koyarak, Haldi’nin Kutsal Kenti olarak adlandırılan bir kentin varlığını belgeledi.
KÜLLÜOBA’DA 5000 YILLIK EKMEK
Eskişehir’deki Küllüoba Höyüğü’nde, Prof. Dr. Murat Türkteki’nin başkanlığındaki kazılarda, 5000 yıl öncesine tarihlenen bir ekmek bulundu. Ekmek, ritüelistik bir anlam taşıdığı düşünülerek kapı eşiğine gömülmüştü ve detaylı analizler, özgün bir örnek olduğunu ortaya koydu.
LYMRA’DA KAYIP ZEUS TAPINAĞI
Antalya’nın Finike ilçesinde Dr. Martin Seyer’in yönettiği Lymra’da, uzun süredir aranan Zeus Tapınağı’nın kalıntıları bulundu. Yapının mimari kalıntıları, tapınağın Klasik Dönem’de inşa edildiğini gösteriyor.
TROYA’DA 4500 YILLIK HALKALI BROŞ
Çanakkale’deki Troya kazılarında, Prof. Dr. Rüstem Aslan liderliğinde, Erken Tunç Çağı’na ait nadir bir halkalı broş ve yeşim taşı ortaya çıkarıldı. Bu eser, döneminin önemli bir sosyal statü sembolü olarak kullanılıyordu.
ZEUS’UN HABERCİSİ HERMES HEYKELİ
Antalya’da Aspendos Antik Kenti’nde Doç. Dr. Mustafa Bilgin’in kazı başkanlığında yürütülen çalışmalarda, Roma İmparatorluğu dönemine ait bir Hermes heykeli bulundu. Heykel, Olympos’un baş tanrısı Zeus’un habercisi olarak bilinen Hermes’i tasvir ediyor.
ÖLÜM RİTÜELLERİNİ GÖSTEREN 10 BİN 500 YILLIK HEYKEL
Şanlıurfa’da, Doç. Dr. Eylem Özdoğan’ın yönettiği Sayburç kazılarında, MÖ 8500 yılına tarihlenen bir heykel bulundu. Bu heykel, erken yerleşik toplulukların ölüm ritüellerine dair önemli ipuçları taşımaktadır.
OSMANLI BATIĞINDA BİR HANÇER
Muğla’da, Prof. Dr. Harun Özdaş’ın kazı başkanlığını yürüttüğü Kızlan Batığı’nda, Osmanlı Dönemi’ne ait bir hançer bulundu. Ayrıca, batıkta birçok Osmanlı silahı ve günlük yaşam eşyaları da keşfedildi. Bulunan mühür üzerinde ‘Hüdabende Abdullah Ahmed’ adı ve Hicri 1078 tarihi yer alıyor.
