TÜİK, 2024 yılına dair ‘Satın Alma Gücü Paritesi’ bültenini yayımladı. Satın alma gücü paritesi, belirli bir mal ve hizmet sepetinin farklı ülkelerdeki fiyat oranları ile tanımlanıyor. Bu yöntem, ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını ortadan kaldırarak uluslararası düzeyde gerçek fiyat ve hacim karşılaştırmalarının yapılmasına olanak sağlıyor.
Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) verilerine göre, kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) endeksi 2024 yılında 27 Avrupa Birliği (AB) ülkesi ortalaması 100 olarak belirlenirken, Türkiye’nin bu değeri 72 olarak tespit edildi. Türkiye, AB ortalamasının yüzde 28 altında kalmış durumda. Karşılaştırmada 27 AB üyesi ülke, 3 Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ülkesi (İsviçre, İzlanda ve Norveç) ile 6 aday ülke (Türkiye, Kuzey Makedonya, Karadağ, Sırbistan, Arnavutluk ve Bosna-Hersek) yer aldı. Bu 36 ülke arasında SGP’ye göre kişi başına GSYH endeksi en yüksek olan ülke 245 ile Lüksemburg, en düşük olanı ise 35 ile Bosna-Hersek oldu. Lüksemburg, AB ortalamasının yüzde 145 üzerinde yer alırken, Bosna-Hersek bu ortalamanın yüzde 65 altında kaldı.
BİREYSEL TÜKETİM DÜZEYİ 71
Ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin karşılaştırılmasında kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla temel alınırken, tüketicilerin göreli refah düzeylerinin karşılaştırılmasında kişi başına fiili bireysel tüketim endeksleri daha uygun bir gösterge olarak değerlendiriliyor. Fiili bireysel tüketim, bireylerin satın aldığı mal ve hizmetlere ek olarak, devlet veya kar amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından sağlanan (eğitim, sağlık gibi) hizmetleri de kapsıyor. 27 Avrupa Birliği ülkesi ortalaması 100 iken, Türkiye’nin kişi başına fiili bireysel tüketim düzeyi 71 olarak belirlendi. Bu değer, AB ortalamasının yüzde 29 altında kalıyor. Karşılaştırmada yer alan 36 ülke arasında en yüksek kişi başına fiili bireysel tüketim değeri 146 ile Lüksemburg’a aitken, en düşük değer 42 ile Bosna-Hersek’te bulunuyor.
FİYAT DÜZEYİ ENDEKSİ 51 OLDU
Fiyat düzeyi endeksi, ülkelerin ulusal para birimlerinin döviz kuru üzerinden alım gücünü gösteren bir ölçüt olarak kabul ediliyor. Bir ülkenin fiyat düzeyi endeksi 100’den büyükse, bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubuna göre ‘pahalı’, 100’den küçükse ‘ucuz’ olarak nitelendiriliyor. Türkiye’nin fiili bireysel tüketime ilişkin fiyat düzeyi endeksi, 2024 yılı için 51 olarak belirlendi. Bu durum, AB ülkeleri genelinde 100 avro karşılığı satın alınan aynı mal ve hizmet sepetinin Türkiye’de yalnızca 51 avro karşılığı Türk lirası ile alınabileceğini ortaya koyuyor.
