Mehmet ÇINAR/ANTALYA, (Antalya Olay) – Antalya’nın tarihi Kaleiçi bölgesinde, koruma ve restorasyon uzmanı Cemil Karabayram, bir iş yerinde merdiven geçişi olarak kullanılan mihrabı fark ettikten sonra, bu eser hakkında detaylı bir araştırma yapma kararı aldı. Yapılan incelemeler sonucunda, mihrabın Konya’daki 14. yüzyıla ait Köşk Acem Nasuh Bey Camisi’nden 1970’li yıllarda tadilat sırasında çalınıp satıldığını tespit etti. Karabayram, kayıp olan mihrabı Konya Valiliği’ne bildirdi. Bölgedeki camiler üzerine akademik çalışmalar yürüten Dr. Yaşar Erdemir, mihrabın gerçekten de Köşk Acem Nasuh Bey Camisi’ne ait olduğunu doğruladı.
Antalya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü ile YİKOB Kültür Varlıkları Birim Sorumlusu olarak görev yapan Cemil Karabayram, 1987’de ilçe olan Hüyük’teki Köşk Acem Nasuh Bey Camisi’nden kaybolan ve yaklaşık 600 yıllık olduğu düşünülen mihrabı, üç yıl boyunca süren titiz araştırmalar sonucunda Antalya’da buldu. Mihrabı bulduktan sonra ilgili makamlara bildirdiğini aktaran Karabayram, “Üzerinde üç yıldır çalıştığım ve hiç zarar görmediğini gördüğüm 600 yaşındaki mihrabın durumu umut verici. Antalya’dan Konya’ya selam olsun” sözleriyle duyduğunu ifade etti.
Cemil Karabayram, Konya Valisi İbrahim Akın’a hitaben yazdığı bilgi notunda, Antalya’nın Muratpaşa ilçesindeki Tuzcular Mahallesi’nde bulunan bir halıcının iş yerindeki merdiven geçişine montajı yapılan mihrabın, iş yeri sahibi ile yapılan görüşme sonucu Konya’daki bir camiden getirildiğini söyledi.
1970’te gerçekleştirilen onarımda izinsiz alındığı düşünülen mihrabın, kökeni hakkında detaylı bir araştırma yapan Karabayram, Selçuk Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nden emekli olan Dr. Yaşar Erdemir ile görüşerek önemli bilgilere ulaştı. Karabayram, “Mihrabın, Tescilli Taşınmaz Kültür Varlığı olarak tescil edilen, Beylikler Dönemi 14. yüzyıl yapısı olan Köşk Acem Nasuh Bey Camisi’nden 1970 yılında yapılan onarım sırasında izinsiz alındığı düşünülüyor. Mihrabın, 1990 yılında Antalya’da bir iş yerine dekoratif amaçlı satıldığı veya verildiği tespit edilmiştir.” dedi.
Mihrabın mevcut durumda zarar görmediği ve başka mimari parçalarının olup olmadığı hakkında belirsizlik olduğunu ifade eden Karabayram, “Köşk Acem Nasuh Bey Camisi’nin mihrabının yerinde olmaması, yapının mimari tarzı incelendiğinde dikkat çekici bir durum. Bu tarihi eser, camimizin en önemli yapı elemanıdır ve hak ettiği değere yeniden kavuşmalıdır.” şeklinde konuştu.
Dr. Yaşar Erdemir, Selçuk Üniversitesi’nde Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyeliği yaparken, Konya’daki camiler üzerine yaptığı çalışmalar sonucunda, Köşk Acem Nasuh Bey Camisi’nin mihrabının eksik olduğunu belirtti. Erdemir, “Köşk köyündeki caminin mihrabı yerinde yok. Diğer camilerde mihraplar yerinde dururken, sadece bu caminin mihrabı eksik. Ne olduğu konusunda da kimsenin bir bilgisi yok.” diyerek durumu özetledi.
Araştırmalarında Köşk Camisi’ne ait mihrap ve minberin yerinden alındığını, kimin aldığına dair bir bilgi bulunmadığını ifade eden Dr. Erdemir, “Tamirat sırasında alınmış olmalı. Yoksa sağlamken, ibadete açıkken çalınması zor.” dedi. Ayrıca, 1980’li yıllarda o bölgeyi araştırdığını ve o zamanlar mihrap yerinde yoktu. Mihrabı bulduktan sonra Cemil Karabayram’ın gönderdiği fotoğrafları incelediklerinde, bu eserin Köşk Camisi’ne ait olabileceğini düşündüklerini belirtti.
Dr. Erdemir, gelecek nesillere ulaşması ve korunmasının milli bir görev olduğunu vurgulayarak, “Mihrap ve minberin yerlerinden beraber alındığı söyleniyor. Bu mihrap, Köşk köyünün tek eksik mihrapı. Bütün tavan sistemi ve destek sistemi ahşap olan bu caminin mihraplarının da ahşaptan olması muhtemel.” ifadelerini kullandı.
Süreçle ilgili başlatılan inceleme sonucunda, mihrabın ait olduğu yere geri götürülmesi bekleniyor.
Diğer yandan, Cemil Karabayram, Akseki, Ormana, İbradı ve Sarıhacılar bölgelerinde bulunan, sahipleri başka şehirlerde yaşayan tarihi evlerden yağmalandığı düşünülen eserlerin satışının yapıldığı bir iş yerini tespit etti. Manavgat ilçesinde yaptığı incelemede, Roma dönemine ait 1500 yıllık sütun başlıkları ve özel işlenmiş taşlar buldu. Ayrıca, Akseki bölgesindeki tarihi evlerden yağmalandığı belirtilen Osmanlı ve Selçuklu dönemlerine ait kapı, pencere, dolap gibi eserleri de görüntüledi. Karabayram’ın ilgili makamlara yaptığı başvuru sonucunda, tüm tarihi eserlere el konulmuş ve belgelenerek Side Arkeoloji Müzesi’ne kaldırılmıştır. İş yeri sahibi hakkında Manavgat Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından 2863 sayılı kanun kapsamında soruşturma da başlatılmıştır. (Antalya Olay)
